De Bib
Jij hoort erbij

De bibliotheek van het Penitentiair Complex Brugge is een bijzonder filiaal van de Openbare Bibliotheek Brugge. In 2021 kreeg de volledige collectie een update, met nieuw aangekochte titels of met afgevoerde maar nog recente materialen uit andere bibliotheekfilialen. We werkten intensief samen met de dienst ‘Vorming, Ontspanning en Sport’. Gedetineerden die een opleiding volgen, kunnen de nodige literatuur via de gevangenisbibliotheek verkrijgen. De collectie werd aangevuld met heel wat boeken van de literatuurlijst voor het behalen van een diploma secundair onderwijs, leerboeken theoretisch rijbewijs en VCA. Andere titels werden via het Interbibliothecair Leenverkeer voor hen gereserveerd. Kruiswoordraadsels, boeken over yoga en andere lichaamsoefeningen boden kansen tot ontspanning en

sportbeleving. De collectie ‘non-fictie’ werd aangevuld in overleg met werkgroepen en organisaties die binnen het PCB werken rond specifieke thema’s. We kochten ook een ruime collectie strips, voorleesboeken en baby- en kinderboeken aan. Zo helpen we mee inzetten op een warm contact tussen gedetineerde (groot)ouders en hun (klein)kinderen tijdens bezoekmomenten of op de afdeling moeder-kind.
In samenwerking met Avansa startten we in 2021 een Samenleesgroep buiten de gevangenismuren. De Samenleesgroep binnen de muren staat in de startblokken. Doel is dat beide groepen op termijn contact hebben met elkaar en tot een uitwisseling of versmelting komen. Zo kan een steentje bijgedragen worden aan de re-integratie van gedetineerden in de maatschappij.

De Openbare Bibliotheek Brugge, de Universiteitsbibliotheek Gent, het Grootseminarie Ten Duinen in Brugge en het Bisdom Gent werken samen aan een ambitieus project rond hun middeleeuwse monastieke manuscripten. Mmmonk zal de digitale beelden van 760 middeleeuwse manuscripten van de abdijen van Ten Duinen, Ter Doest, Sint-Baafs en Sint-Pieters ontsluiten en samenbrengen in een virtuele bibliotheek en kennisplatform via IIIF (International Image Interoperability Framework). Op 4 mei werd de projectwebsite mmmonk.be gelanceerd, waar de voortgang van het project te volgen is via nieuwsberichten en uitgelichte collectie-items. Een groot deel van de manuscripten kan je er nu al tot in de kleinste details bewonderen dankzij IIIF.

In het najaar van 2021 publiceerden we de resultaten van de tweede fase van het project. Maar liefst 496 manuscripten van de Openbare Bibliotheek en het Grootseminarie Brugge zijn bij het afronden van fase 2 volledig gedigitaliseerd. Dat zijn 193.726 beelden. We stelden een “draaiboek digitalisatie” op. Dit maakt onderdeel uit van het IIIF-traject dat Mmmonk zal realiseren om andere Vlaamse Erfgoedbibliotheken te ondersteunen. In fase 2 is het corpus ook verder gecontextualiseerd. Zo werden op de projectwebsite enkele belangrijke werken in de kijker gezet aan de hand van teksten en filmpjes. We benutten de teksten tegelijk ook om de mogelijkheden van IIIF te demonstreren door er IIIF-viewers in te embedden.

In de zomer van 2021 verwierven de Openbare Bibliotheek en de Musea Brugge een bladzijde uit een manuscript uit de bibliotheek van Lodewijk van Gruuthuse (ca. 1427-1492). Het manuscript waaruit het vel afkomstig is, werd gemaakt in Brugge rond 1475. Dankzij deze aankoop haalt de Stad Brugge een stuk binnen dat met onweerlegbare zekerheid uit de collectie van Lodewijk van Gruuthuse komt. Het zal

geregeld getoond worden in de permanente opstelling in het Gruuthusemuseum. Liefde voor boeken is namelijk een belangrijk aspect van Gruuthuses geschiedenis. Van zijn collectie zijn vandaag ongeveer 150 manuscripten in zo’n 200 volumes bewaard. In de Bourgondische Nederlanden bezat enkel de hertogelijke familie een grotere boekenverzameling.

Het Rijksarchief Kortrijk zorgde voor een teruggave van een belangrijke verzameling Gezelliana aan het Guido Gezellearchief. Het gaat om origineel materiaal uit het Gezellearchief uit de nalatenschap Antoon Viaene, die van 1943 tot 1968 conservator was van het Guido Gezellemuseum. Dankzij deze teruggave worden de stukken opnieuw ondergebracht in hun oorspronkelijk collectieverband in het Guido Gezellearchief van de Openbare Bibliotheek Brugge. Het gaat om 52 brieven van Antoon

Wemaer aan Guido Gezelle van 1856 tot 1874. De brieven laten ons toe om de bijzondere relatie tussen Wemaer en Gezelle beter te begrijpen. Ze illustreren hoe hij Gezelle in het Brugse katholieke netwerk introduceerde en hoe hij tussenkwam bij het ontstaan en de realisatie van publicaties zoals Rond den Heerd en de Spokers Almanak. Bovendien bieden ze ons een gedetailleerde blik in de interne keuken van de weekbladen ‘t Jaer 30 en ‘t Jaer 70.

Op de Arenbergveiling in Brussel van 27 maart 2021 verwierven we een renaissancedruk uit de zestiende eeuw met historische teksten over Spanje. Deze renaissancedruk bevat teksten bijeengebracht door Johannes Vasaeus (Jan Waes, 1511-1561), een vergeten Bruggeling. Johannes Vasaeus maakte kennis met Fernando Columbus (Hernando Colón, ca. 1488-1539), zoon van de bekende ontdekkingsreiziger die toen door Europa struinde op zoek naar boeken voor een universele bibliotheek die hij in Sevilla uitbouwde. Hij benoemde Johannes

Vasaeus tot bibliothecaris. Johannes Vasaeus verzamelde jarenlang historische teksten over Spanje, zijn nieuwe vaderland, onder meer in een kroniek met merkwaardige feiten en gebeurtenissen, Rerum Hispaniae memorabilium annales. Deze verzameling, met ook werk van de Catalaanse historicus Francisco Tarapha (ca. 1495-1556), werd in 1577 postuum in Keulen gedrukt, bij Ludwig Alectorius en de erven van Jakob Soter. Een exemplaar van deze Keulse druk verrijkt nu de collecties van onze Openbare Bibliotheek (boeknummer HF 935).

Mireille Madou werd geboren in Brugge in 1931 en overleed in Leiden in december 2020. In 1957 trad ze toe in de Congregatie Zuster Maricolen te Brugge. Ze studeerde kunstgeschiedenis aan de KULeuven en was van 1976 tot 1992 docente in de Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen aan de Rijksuniversiteit te Leiden. Haar onderzoeksgebied betrof Spaanse middeleeuwse kunst en cultuur, heiligeniconografie, kostuumgeschiedenis en Santiago de Compostella. Het was de wens van Mireille Madou dat haar privébibliotheek in Brugge een thuis zou krijgen. De bibliotheek – 80 m boeken en

tijdschriften – werd geschonken aan de Openbare Bibliotheek Brugge. Om de Zusters Maricolen te bedanken én om de bibliotheek van Mireille Madou in de kijker te zetten, organiseerden we op 5 november 2021 een collectiepresentatie in de leeszaal van Hoofdbibliotheek Biekorf.

Naast deze grote bibliotheek, werd de Brugensia-collectie ook aangevuld met aankopen en giften van andere privé-bibliotheken, zoals Arno Brys, Alain de Caluwé en Lori Van Biervliet. Ook enkele antiquarische aankopen en aankopen op veilingen verrijkten de Brugensia-collectie.

In Vliegoefeningen gaat dichter en kunstenaar Lies Van Gasse volop in dialoog met de natuurgedichten van Guido Gezelle. Rondom een persoonlijke selectie uit zijn gedichten weeft ze een tekstloos graphic poem dat niet alleen de gedichten illustreert, maar ze ook van een nieuwe context voorziet. De bundel Vliegoefeningen is een coproductie van Lies Van Gasse, het Poëziecentrum en het Guido Gezellearchief

van de Openbare Bibliotheek Brugge. In een kleine tentoonstelling in de Brugse bibliotheken kon je een selectie tekeningen van Lies bewonderen. Naar aanleiding van Vliegoefeningen werkten we samen met Natuurcentrum Beisbroek een creatieve workshop uit voor klassen van het buitengewoon onderwijs (zie ook het hoofdstuk ‘Met de klas naar de bib’).

Op vrijdagavond 26 november organiseerden we een thema-avond rond Gezelle & Ecologie. We startten de avond met de boekvoorstelling Vliegoefeningen van Lies Van Gasse. Aansluitend volgde een panelgesprek over het thema Gezelle &

Ecologie met Geert Buelens, Peter Holvoet Hanssen, Frederik Lucien De Laere en Prof. Johan van Iseghem. De dichters zorgden bovendien voor poëtische intermezzo’s met hun hedendaagse mijmeringen bij Gezelles natuurgedichten.

Het thema Gezelle & Ecologie komt ook uitgebreid aan bod op het eigentijdse belevingsplatform gezelle.be. Je vindt er o.a. hedendaagse mijmeringen bij Gezelles

natuurgedichten, een interactieve prent bij Vliegoefeningen en het ontstaansverhaal van De Mandelbeke, Gezelles ecologisch manifest avant la lettre.